Koła zębate stosowane są w mechanizmach, które umożliwiają przenoszenie ruchu obrotowego lub posuwistego bez ślizgu za pomocą zębów znajdujących się na obwodach dwóch współpracujących ze sobą elementów. Składają się one z wieńca, zębów oraz piasty. Ze względu na różnice w ich budowie oraz różne formy zastosowania można wyodrębnić wiele grup i podgrup kół zębatych.
Podziały kół zębatych
Pod względem kształtu wieńca, z którego wystają zęby, koła zębate dzielą się na walcowe i stożkowe. W obu przypadkach uzębienie może być zewnętrzne, jak i wewnętrzne. W zależności od linii przecięcia walca lub stożka podziałowego z bokiem zęba, w kołach walcowych i kołach stożkowych wyróżnia się po trzy podgrupy. W kołach walcowych są to zęby proste, zęby śrubowe lub skośne (linia przebiega po linii śrubowej), zęby strzałkowe (linia dwuśrubowa o przeciwnych kierunkach), zęby łukowe. W kołach stożkowych wyróżnia się tylko zęby proste, śrubowe i łukowe. Koła zębate modułowe to potoczne określenie kół zębatych walcowych o zębach prostych, które znajdują zastosowanie m.in. w zmianie przełożenia czy pracy liniowej wraz z listwami modułowymi.
Przykłady zastosowania
Koła zębate modułowe są klasycznym elementem mechanicznym do przekazywania ruchu liniowego za pomocą listew zębatych. Stosuje się je przede wszystkim w napędach o dużych prędkościach przesuwu i dużych długościach roboczych. Występują one zarówno w wersjach tarczowych, jak i z piastami. Działają wraz ze specjalnymi listwami zębatymi, z których korzystają maszyny budowlane, jak np. żurawie. Koła zębate modułowe proste z tarczą znajdują zastosowanie m.in. w budowie silników spalinowych. z wału korbowego, a dokładnie z jego tarczy z wieńcem przenoszą siłę napędową i zmianę momentu obrotowego do rozruchu na koła samochodu poprzez skrzynię biegów. Zazębianie się współpracujących elementów zębatych powoduje przenoszenie ruchu obrotowego i napędu z jednego koła zębatego na drugie. Tego typu rozwiązania można znaleźć w samochodach osobowych i ciężarowych, maszynach budowlanych i rolniczych.