Koła pasowe są niezbędnymi elementami przekładni wykorzystywanych do przenoszenia napędu w wielu urządzeniach od pojazdów po maszyny przemysłowe. Dobierane ze względu na swoją średnicę oraz geometrię wieńca koła pasowe sprawdzają się wszędzie tam, gdzie liczą się małe rozmiary, niewielka masa oraz wysoka trwałość. Przyjrzymy się bliżej kołom pasowym i sprawdźmy, czym się wyróżniają.
Jak jest zbudowane koło pasowe?
Działanie przekładni cięgnowej wymaga zastosowania przynajmniej dwóch kół – napędzanego i napędowego, które przenoszą moment obrotowy za sprawą sprzężenia ciernego między powierzchnia koła a pasem. W przypadku kół pasowych używany pas ma postać wykonanego z elastomeru wzmacnianego kordem klina o przekroju przypominającym trójkąt równoboczny ze ściętym wierzchołkiem lub trapez o bardzo wąskiej podstawie. W wieńcu koła pasowego musi więc być wykonany specjalny rowek z dwiema symetrycznymi płaszczyznami nachylonymi pod kątem w stosunku do osi obrotu. Nachylenie to jest uzależnione od średnicy koła – im jest ono mniejsze, tym kąt będzie ostrzejszy. Przy najmniejszych kołach wynosi zaledwie 32°, a przy największych 38°. Istotna jest również szerokość rowka – występują koła wąsko-, normalno- oraz szerokoprofilowe. Koła pasowe mogą mieć jeden lub więcej rowków – w takim przypadku mamy do czynienia z pasami wieloklinowymi.
Jak działa koło pasowe?
Koło pasowe przekazuje napęd dzięki tarciu, które powoduje wystąpienie sprzężenia ciernego między bocznymi powierzchniami koła a bocznymi ściankami pasa. Przy dobrym doborze obu elementów pasek klinowy nie dotyka dna rowka ani nie wystaje ponad wieniec koła. Dla wyeliminowania poślizgu pasek klinowy musi być napięty z odpowiednią siłą, sprawdzaną przez ocenę jego ugięcia. Dla prawidłowego współdziałania koła i paska ważne będzie również zachowanie równoległości osi obrotu obu kół pasowych, co chroni przez przedwczesnym zużywaniem obu elementów. Pracujące koła pasowe nie generują hałasu, a układ ma niewielką bezwładność, przy czym eliminują możliwość znacznych przeciążeń.